|
BİLGE KAĞAN
Bilge Kağan, 683 yılında doğdu. Babası Göktürk Devleti ni yeniden kuran İlteriş Kutlug Kağan, annesi İlbilge Hatun dur. 8 yaşında babasını yitiren Bilge, 24 yıl boyunca Göktürk Devleti kağanlığı yapan amcası Kapağan Kağan ın elinde büyüdü. Bilge Kağan, amcası öldüğünde yerine geçen oğlu İnal ı devirerek 32 yaşında Göktürk Devleti nin başına geçti. Devletin yönetimini ele alan Bilge nin ilk işi iyi bir yönetim oluşturmak oldu. Bunun için, ordunun başına 31 yaşındaki kardeşi Kül Tegin i, vezirliğe de Tonyukuk u getirdi.
Bilge Kağan ın en büyük hayali milletini yerleşik hayata geçirip onları şehirlerde oturtmak idi. Ama buna vezir Tonyukuk karşı çıkarak, Türkler, Çinlilerin yüzde biri kadar bile değildiler. Su ve otlak peşindedirler. Avcılık yaparlar. Belli bir yerleri yoktur ve savaşçıdırlar. Kendilerini güçlü görünce, orduları yürütürler. Güçsüz bulunca kaçarlar ve gizlenirler. Çinlilerin sayı üstünlüklerini böylece etkisiz kılarlar. Türkleri surlarla çevrili bir kentte toplarsanız ve bir kez Çin e yenilirseniz, onların tutsağı olursunuz dedi. Bilge Kağan, bir dönem de Türkler arasında Budizm i yaymak hevesine kapıldı. Tapınaklar yaparak Türkleri Budist yapmak arzusunu taşıdı. Vezir Tonyukuk, bu düşünceye de karşı çıkarak, Budizm in insandaki hükmetme ve iktidar duygusunu zaafa uğrattığını, kuvvet ve savaşçılık yolunun bu olmadığını, eğer Türk milletinin yaşaması isteniyorsa bu din ve tapınakların ülkeye sokulmaması gerektiğini söyledi. Bilge Kağan, çok itibar ettiği Veziri Tonyukuk un tavsiyelerine uyarak, aklından geçen bu planları yapmadı. Bilge Kağan döneminde Göktürk Devleti nin sınırları Çin in Şan-Tung ovasından, İç Asya da Karaşar bölgesine, kuzeyde Bayırku sahasından Ani ırmağı havalisi ve Batı Demir Kapı ya (Ceyhun Irmağı nın yakınında Semerkant-Belh yolu üzerinde) kadar ulaştı. Önce veziri Tonyukuk u sonra kardeşi Kül Tegin i kaybeden Bilge Kağan ı, Çinlilerle işbirliği yapan bakanı Buyrak Cor zehirledi. Yatağında hasta yatarken, kendisini zehirleten bakan ve yardımcısını öldürten Bilge Kağan, 25 Kasım 734 de öldü.
Bilge Kağan ın cenazesi 22 Haziran 735 tarihinde büyük bir törenle defnedildi.
|
